Επτακόσια πενήντα δις ευρώ δεν είναι μικρό ποσό! Είναι ένα ποσό που θα ονειρευόταν κάθε υπερχρεωμένη οικονομία. Ωστόσο, αυτά τα 750 δισ. ευρώ αρκούν για να θωρακίσουν την ΕΕ από μία ενδεχόμενη νέα κατ
Επτακόσια πενήντα δις ευρώ δεν είναι μικρό ποσό! Είναι ένα ποσό που θα ονειρευόταν κάθε υπερχρεωμένη οικονομία. Ωστόσο, αυτά τα 750 δισ. ευρώ αρκούν για να θωρακίσουν την Ενωμένη Ευρώπη από μία ενδεχόμενη νέα καταιγίδα και παράλληλα να την καταστήσουν ισχυρή σβήνοντας όλα τα λάθη του παρελθόντος.
Επί της ουσίας είναι αρκετά. Άλλωστε επ’ αυτού μίλησαν ήδη οι αγορές. Και για την ακρίβεια δεν μίλησαν απλά, αλλά έστησαν και μία γιορτή άνευ προηγουμένου.
Παρ’ όλα αυτά τα κακώς κείμενα δεν σβήνονται μόνο με τα δισεκατομμύρια. Η Ενωμένη Ευρώπη θα πρέπει να κοιτάξει κατάματα την αλήθεια και να βρει τις γενεσιουργές αιτίες του προβλήματος. Τα σύγχρονα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και η αυξημένη αλληλεπίδραση μεταξύ των οικονομιών του πλανήτη θα μπορούσε να είναι μία από τις αιτίες της κρίσης.
Ωστόσο από μόνοι τους οι κερδοσκόποι και τα σύγχρονα χρηματοπιστωτικά προϊόντα δεν κάνουν τη ζημία. Πρέπει να υπάρχει το υπόβαθρο. Και αυτό δεν είναι άλλο από την τάση των κυβερνήσεων να στηρίζουν την ανάπτυξη των οικονομιών τους σε δανεικά.
Επιπλέον, ακριβώς επειδή υπάρχει αυξημένη αλληλεπίδραση μεταξύ των οικονομιών, το ντόμινο της κατάρρευσης μπορεί τελικά να ξεκινήσει και από μία μικρότερη σε μέγεθος οικονομία. Αυτό βέβαια έπρεπε να το γνωρίζουν από την κρίση της Ασίας που ξεκίνησε από την οικονομία της Ταϊλάνδης, πολύ μικρότερου μεγέθους οικονομία από της Ελλάδας.
Και αφού λοιπόν είναι έτσι δομημένο πλέον το διεθνές οικονομικό σύστημα που δύσκολα ξεφεύγει κανείς από μία πιθανή κρίση και οι λύσεις θα πρέπει να είναι το ίδιο σφαιρικές και όχι ισοπεδωτικές.
Ας ξεκινήσουμε από αυτά που αποφάσισε η Ενωμένη Ευρώπη. Κατ’ αρχήν αποφάσισε τη σύσταση ενός μηχανισμού στήριξης των αδύναμων κρίκων μέσω δανείων από Κομισιόν, κράτη μέλη και ΔΝΤ. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύναψη αυτών των δανείων, των οποίων το επιτόκιο δεν είναι ευκαταφρόνητο, είναι η αυστηρή πειθαρχία στο Σύμφωνο Σταθερότητας, η λήψη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και φυσικά πολιτικές άκρας λιτότητας.
Ωστόσο πολλοί οικονομολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, σημειώνοντας ότι οι περικοπές είναι μεν αναγκαίες, δεν αποδίδουν όμως άμεσα αποτελέσματα. Μία απότομη συρρίκνωση των δημόσιων δαπανών συνοδεύεται συνήθως και από συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Αυτό με τη σειρά του συνεπάγεται μείωση των φορολογικών εσόδων και αύξηση των δαπανών για επιδόματα ανεργίας - παράγοντες που δυσχεραίνουν τη μείωση του ελλείμματος.
Επιπλέον, οι «27» αποφάσισαν να θέσουν προς των ευθυνών της την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να την καταστήσουν έναν σύγχρονο «μπαμπούλα» που θα εποπτεύει την δημοσιονομική πειθαρχία. Ως προς το νέο πλαίσιο εισαγωγής αυστηρότατων κυρώσεων στους παραβάτες στους απείθαρχους μπορούμε να φανταστούμε ποιος το συστήνει: το Βερολίνο που θέτει και τις κυρώσεις ως προϋπόθεση για τη δημιουργία του μηχανισμού στήριξης των χωρών με δημοσιονομικά προβλήματα. Μεταξύ των κυρώσεων που αναμένεται να προωθηθούν θα είναι η αναστολή της χορήγησης κοινοτικών κονδυλίων ή ακόμη και η προσωρινή αναστολή του δικαιώματος ψήφου. Η ακραία γερμανική θέση για αποπομπή των υπότροπων χωρών από την Ευρωζώνη δεν γίνεται αποδεκτή από τα περισσότερα κράτη - μέλη, ενώ προϋποθέτει και τροποποίηση της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Για να είμαστε όμως και δίκαιοι, τελικά αποδείχθηκε ότι πειθαρχία χωρίς σύστημα επιβολή κυρώσεων μάλλον δεν μπορεί να λειτουργήσει. Και μπορεί το ενιαίο νόμισμα να ωφέλησε τη γερμανική οικονομία, αλλά δεν ευθύνεται και για όλα τα δεινά της Ευρωζώνης. Το σίγουρο είναι ότι η σπάταλη πολιτική των κυβερνήσεων των αδύναμων κρίκων της ζώνης του ευρώ είναι αυτή που έχει το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης.
Επί της ουσίας είναι αρκετά. Άλλωστε επ’ αυτού μίλησαν ήδη οι αγορές. Και για την ακρίβεια δεν μίλησαν απλά, αλλά έστησαν και μία γιορτή άνευ προηγουμένου.
Παρ’ όλα αυτά τα κακώς κείμενα δεν σβήνονται μόνο με τα δισεκατομμύρια. Η Ενωμένη Ευρώπη θα πρέπει να κοιτάξει κατάματα την αλήθεια και να βρει τις γενεσιουργές αιτίες του προβλήματος. Τα σύγχρονα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και η αυξημένη αλληλεπίδραση μεταξύ των οικονομιών του πλανήτη θα μπορούσε να είναι μία από τις αιτίες της κρίσης.
Ωστόσο από μόνοι τους οι κερδοσκόποι και τα σύγχρονα χρηματοπιστωτικά προϊόντα δεν κάνουν τη ζημία. Πρέπει να υπάρχει το υπόβαθρο. Και αυτό δεν είναι άλλο από την τάση των κυβερνήσεων να στηρίζουν την ανάπτυξη των οικονομιών τους σε δανεικά.
Επιπλέον, ακριβώς επειδή υπάρχει αυξημένη αλληλεπίδραση μεταξύ των οικονομιών, το ντόμινο της κατάρρευσης μπορεί τελικά να ξεκινήσει και από μία μικρότερη σε μέγεθος οικονομία. Αυτό βέβαια έπρεπε να το γνωρίζουν από την κρίση της Ασίας που ξεκίνησε από την οικονομία της Ταϊλάνδης, πολύ μικρότερου μεγέθους οικονομία από της Ελλάδας.
Και αφού λοιπόν είναι έτσι δομημένο πλέον το διεθνές οικονομικό σύστημα που δύσκολα ξεφεύγει κανείς από μία πιθανή κρίση και οι λύσεις θα πρέπει να είναι το ίδιο σφαιρικές και όχι ισοπεδωτικές.
Ας ξεκινήσουμε από αυτά που αποφάσισε η Ενωμένη Ευρώπη. Κατ’ αρχήν αποφάσισε τη σύσταση ενός μηχανισμού στήριξης των αδύναμων κρίκων μέσω δανείων από Κομισιόν, κράτη μέλη και ΔΝΤ. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύναψη αυτών των δανείων, των οποίων το επιτόκιο δεν είναι ευκαταφρόνητο, είναι η αυστηρή πειθαρχία στο Σύμφωνο Σταθερότητας, η λήψη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και φυσικά πολιτικές άκρας λιτότητας.
Ωστόσο πολλοί οικονομολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, σημειώνοντας ότι οι περικοπές είναι μεν αναγκαίες, δεν αποδίδουν όμως άμεσα αποτελέσματα. Μία απότομη συρρίκνωση των δημόσιων δαπανών συνοδεύεται συνήθως και από συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Αυτό με τη σειρά του συνεπάγεται μείωση των φορολογικών εσόδων και αύξηση των δαπανών για επιδόματα ανεργίας - παράγοντες που δυσχεραίνουν τη μείωση του ελλείμματος.
Επιπλέον, οι «27» αποφάσισαν να θέσουν προς των ευθυνών της την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να την καταστήσουν έναν σύγχρονο «μπαμπούλα» που θα εποπτεύει την δημοσιονομική πειθαρχία. Ως προς το νέο πλαίσιο εισαγωγής αυστηρότατων κυρώσεων στους παραβάτες στους απείθαρχους μπορούμε να φανταστούμε ποιος το συστήνει: το Βερολίνο που θέτει και τις κυρώσεις ως προϋπόθεση για τη δημιουργία του μηχανισμού στήριξης των χωρών με δημοσιονομικά προβλήματα. Μεταξύ των κυρώσεων που αναμένεται να προωθηθούν θα είναι η αναστολή της χορήγησης κοινοτικών κονδυλίων ή ακόμη και η προσωρινή αναστολή του δικαιώματος ψήφου. Η ακραία γερμανική θέση για αποπομπή των υπότροπων χωρών από την Ευρωζώνη δεν γίνεται αποδεκτή από τα περισσότερα κράτη - μέλη, ενώ προϋποθέτει και τροποποίηση της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Για να είμαστε όμως και δίκαιοι, τελικά αποδείχθηκε ότι πειθαρχία χωρίς σύστημα επιβολή κυρώσεων μάλλον δεν μπορεί να λειτουργήσει. Και μπορεί το ενιαίο νόμισμα να ωφέλησε τη γερμανική οικονομία, αλλά δεν ευθύνεται και για όλα τα δεινά της Ευρωζώνης. Το σίγουρο είναι ότι η σπάταλη πολιτική των κυβερνήσεων των αδύναμων κρίκων της ζώνης του ευρώ είναι αυτή που έχει το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης.
