Τα μέτρα λιτότητας σε συνδυασμό με τα σκάνδαλα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός που τελικά είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει τριγμούς και στον κοινωνικό ιστό.
της Κωνσταντίνας Δημητρούλη
Μέτρα λιτότητας, δύο λεξούλες που θα μείνουν χαραγμένες στη μνήμη όχι μόνο των Ευρωπαίων πολιτών που αναγκάζονται να βιώσουν δραστικές περικοπές σε όλα αυτά που θεωρούνταν κεκτημένα πριν από ένα χρόνο, αλλά και των Ευρωπαίων πολιτικών, οι οποίοι βλέπουν τις προσπάθειές τους για δημοσιονομική εξυγίανση να καταστρέφουν τη δημοτικότητά τους. Η κρίση εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια, καθώς οι πολίτες της Ενωμένης Ευρώπης νιώθουν ανήμποροι να αντιδράσουν σε λανθασμένες πολιτικές, οι οποίες αρχικώς τούς στέρησαν την παραγωγική υπεροχή των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, ενώ στη συνέχεια είδαν ακόμα και την νέα πολλά υποσχόμενη καινοτομία να υστερεί σημαντικά έναντι των ΗΠΑ.
Ποιο όμως τελικά αναμένεται να είναι το όφελος από τα μέτρα λιτότητας; Και πόσο τελικά επιτυχημένο θα αποδειχθεί για τους Ευρωπαίους πολιτικούς αυτό το νέο οικονομικό μοντέλο; Πάντως οι δραστικές περικοπές δημοσίων δαπανών δεν είναι κάτι φρέσκο, εφαρμόζεται τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη, καθώς οι κυβερνήσεις ευελπιστούν ότι θα καταφέρουν να μειώσουν ελλείμματα και χρέη, χωρίς να «καταπνίξουν» την οικονομική ανάκαμψη.
Αναλυτές, ωστόσο, προειδοποιούν ότι η παγκόσμια οικονομία θα κατεβάσει «ταχύτητα». Σύμφωνα με εκτιμήσεις των οικονομολόγων της JP Morgan Chase & Co., οι χώρες-μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης θα μειώσουν το πρωταρχικό τους δημοσιονομικό έλλειμμα (το έλλειμμα χωρίς τις πληρωμές τόκων) κατά 1,6% το 2011. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μείωση από το 1970, όταν ο OOΣΑ άρχισε να συγκεντρώνει τα συγκεκριμένα στοιχεία. Στην Ευρωζώνη την ίδια ώρα το ΑΕΠ θα επηρεαστεί κατά 0,7% και στη Βρετανία κατά 2,4%. Βάσει των υπολογισμών αυτών η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμούς 2,8% την επόμενη χρονιά, έναντι ρυθμών 3,8% το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Από την πλευρά τους οι επενδυτές ανησυχούν ότι οι κυβερνήσεις θα επαναλάβουν τα λάθη της δεκαετίας του ΄30, προχωρώντας σε υπέρμετρες περικοπές σε υπερβολικά μικρό διάστημα.
Πτώση δημοτικότητας
Σε μία λοιπόν πρώτη ανάγνωση, μέτρα λιτότητας τα οποία θα αφήσουν ανέπαφη την οικονομική ανάπτυξη δεν μπορούν να υπάρξουν. Παράλληλα δεν μπορεί να υπάρχει και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην πολιτική σκηνή της Ευρώπης. Σύμφωνα με ανάλυσή των συντακτών της «WSJ» η κρίση έχει προκαλέσει σοβαρούς τριγμούς στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Η δημοτικότητα του Γάλλου προέδρου, Νικολά Σαρκοζί, υπέστη ισχυρό πλήγμα έπειτα από τις υποθέσεις σκανδάλων στις οποίες εμπλέκονται δύο υπουργοί, σε μια εποχή επιβράδυνσης των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης στη Γαλλία και εφαρμογής μέτρων λιτότητας. Η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, προσπαθεί να αλλάξει την πεποίθηση της κοινής γνώμης ότι η κυβέρνησή της -που εξελέγη το προηγούμενο φθινόπωρο- είναι διχασμένη και στερείται κατευθύνσεων. Και ο Ισπανός πρωθυπουργός, Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεζ Θαπατέρο, προσπαθεί να προωθήσει αντιλαϊκά μέτρα περικοπής δαπανών, χωρίς σταθερή πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο.
Η ενίσχυση των δημοσιονομικών κανονισμών της Ευρωζώνης, η αποκατάσταση των δημόσιων οικονομικών και η βελτίωση της οικονομικής ανταγωνιστικότητας ορισμένων χωρών προϋποθέτει τη μεταρρύθμιση του εργασιακού καθεστώτος και των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας. Ωστόσο τα μέτρα λιτότητας σε συνδυασμό με τα σκάνδαλα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός που τελικά είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει τριγμούς και στον κοινωνικό ιστό. Και άλλωστε η ιστορία διδάσκει ότι δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική πολιτική ορθή από κυβερνήσεις και πολιτικά συστήματα που έχουν πρόβλημα αξιοπιστίας. Αυτό λοιπόν που θα πρέπει να κάνει η Ενωμένη Ευρώπη αυτή την κρίσιμη ώρα είναι να ξεπεράσει τις διαχωριστικές γραμμές των πολιτικών και οικονομικών μοντέλων και να καταλήξει σε μία οικονομική πολιτική, η οποία σε πρώτη φάση θα χτίσει σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες της και δεύτερον θα βοηθήσει την Ευρώπη να επιβιβαστεί και πάλι στο τρένο της ανάπτυξης. Γιατί αυτή τη στιγμή είναι σε κάποιο περιθωριακό σταθμό και δεν βλέπει στον ορίζοντα ούτε το τρένο...
Μέτρα λιτότητας, δύο λεξούλες που θα μείνουν χαραγμένες στη μνήμη όχι μόνο των Ευρωπαίων πολιτών που αναγκάζονται να βιώσουν δραστικές περικοπές σε όλα αυτά που θεωρούνταν κεκτημένα πριν από ένα χρόνο, αλλά και των Ευρωπαίων πολιτικών, οι οποίοι βλέπουν τις προσπάθειές τους για δημοσιονομική εξυγίανση να καταστρέφουν τη δημοτικότητά τους. Η κρίση εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια, καθώς οι πολίτες της Ενωμένης Ευρώπης νιώθουν ανήμποροι να αντιδράσουν σε λανθασμένες πολιτικές, οι οποίες αρχικώς τούς στέρησαν την παραγωγική υπεροχή των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, ενώ στη συνέχεια είδαν ακόμα και την νέα πολλά υποσχόμενη καινοτομία να υστερεί σημαντικά έναντι των ΗΠΑ.
Ποιο όμως τελικά αναμένεται να είναι το όφελος από τα μέτρα λιτότητας; Και πόσο τελικά επιτυχημένο θα αποδειχθεί για τους Ευρωπαίους πολιτικούς αυτό το νέο οικονομικό μοντέλο; Πάντως οι δραστικές περικοπές δημοσίων δαπανών δεν είναι κάτι φρέσκο, εφαρμόζεται τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη, καθώς οι κυβερνήσεις ευελπιστούν ότι θα καταφέρουν να μειώσουν ελλείμματα και χρέη, χωρίς να «καταπνίξουν» την οικονομική ανάκαμψη.
Αναλυτές, ωστόσο, προειδοποιούν ότι η παγκόσμια οικονομία θα κατεβάσει «ταχύτητα». Σύμφωνα με εκτιμήσεις των οικονομολόγων της JP Morgan Chase & Co., οι χώρες-μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης θα μειώσουν το πρωταρχικό τους δημοσιονομικό έλλειμμα (το έλλειμμα χωρίς τις πληρωμές τόκων) κατά 1,6% το 2011. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μείωση από το 1970, όταν ο OOΣΑ άρχισε να συγκεντρώνει τα συγκεκριμένα στοιχεία. Στην Ευρωζώνη την ίδια ώρα το ΑΕΠ θα επηρεαστεί κατά 0,7% και στη Βρετανία κατά 2,4%. Βάσει των υπολογισμών αυτών η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμούς 2,8% την επόμενη χρονιά, έναντι ρυθμών 3,8% το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Από την πλευρά τους οι επενδυτές ανησυχούν ότι οι κυβερνήσεις θα επαναλάβουν τα λάθη της δεκαετίας του ΄30, προχωρώντας σε υπέρμετρες περικοπές σε υπερβολικά μικρό διάστημα.
Πτώση δημοτικότητας
Σε μία λοιπόν πρώτη ανάγνωση, μέτρα λιτότητας τα οποία θα αφήσουν ανέπαφη την οικονομική ανάπτυξη δεν μπορούν να υπάρξουν. Παράλληλα δεν μπορεί να υπάρχει και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην πολιτική σκηνή της Ευρώπης. Σύμφωνα με ανάλυσή των συντακτών της «WSJ» η κρίση έχει προκαλέσει σοβαρούς τριγμούς στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Η δημοτικότητα του Γάλλου προέδρου, Νικολά Σαρκοζί, υπέστη ισχυρό πλήγμα έπειτα από τις υποθέσεις σκανδάλων στις οποίες εμπλέκονται δύο υπουργοί, σε μια εποχή επιβράδυνσης των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης στη Γαλλία και εφαρμογής μέτρων λιτότητας. Η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, προσπαθεί να αλλάξει την πεποίθηση της κοινής γνώμης ότι η κυβέρνησή της -που εξελέγη το προηγούμενο φθινόπωρο- είναι διχασμένη και στερείται κατευθύνσεων. Και ο Ισπανός πρωθυπουργός, Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεζ Θαπατέρο, προσπαθεί να προωθήσει αντιλαϊκά μέτρα περικοπής δαπανών, χωρίς σταθερή πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο.
Η ενίσχυση των δημοσιονομικών κανονισμών της Ευρωζώνης, η αποκατάσταση των δημόσιων οικονομικών και η βελτίωση της οικονομικής ανταγωνιστικότητας ορισμένων χωρών προϋποθέτει τη μεταρρύθμιση του εργασιακού καθεστώτος και των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας. Ωστόσο τα μέτρα λιτότητας σε συνδυασμό με τα σκάνδαλα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός που τελικά είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει τριγμούς και στον κοινωνικό ιστό. Και άλλωστε η ιστορία διδάσκει ότι δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική πολιτική ορθή από κυβερνήσεις και πολιτικά συστήματα που έχουν πρόβλημα αξιοπιστίας. Αυτό λοιπόν που θα πρέπει να κάνει η Ενωμένη Ευρώπη αυτή την κρίσιμη ώρα είναι να ξεπεράσει τις διαχωριστικές γραμμές των πολιτικών και οικονομικών μοντέλων και να καταλήξει σε μία οικονομική πολιτική, η οποία σε πρώτη φάση θα χτίσει σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες της και δεύτερον θα βοηθήσει την Ευρώπη να επιβιβαστεί και πάλι στο τρένο της ανάπτυξης. Γιατί αυτή τη στιγμή είναι σε κάποιο περιθωριακό σταθμό και δεν βλέπει στον ορίζοντα ούτε το τρένο...
