«Η Πολωνία βεβαιώνει ότι εάν χρειαστεί θα ζητήσει διαβουλεύσεις βάσει του άρθρου 4 της συνθήκης για τη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Πιότρ Μύλλερ, μετά τον θάνατο δύο ανθρώπων από έκρηξη κοντά στα ουκρανικά σύνορα. Υπενθυμίζεται ότι υπάρχουν αναφορές για αδέσποτα ρωσικά πυραυλικά πλήγματα σε πολωνικό χωριό κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία, με αποτέλεσμα τον θάνατο δύο Πολωνών πολιτών.
Είπε επίσης ότι η Πολωνία έχει αυξήσει την ετοιμότητα ορισμένων στρατιωτικών μονάδων.
Το άρθρο 4 του ΝΑΤΟ σημειώνει: «Τα Συμβαλλόμενα Μέρη θέλουσι συσκέπτεσθαι από κοινού οσάκις κατά την γνώμην οιουδήποτε εξ αυτών απειλείται η εδαφική ακεραιότης ή πολιτική ανεξαρτησία ή ασφάλεια ενός οιουδήποτε των Μερών».
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε ότι μίλησε με τον Πολωνό πρόεδρο Αντρέι Ντούντα μετά την έκρηξη και είπε ότι η Συμμαχία «παρακολουθεί την κατάσταση και οι σύμμαχοι διαβουλεύονται στενά». «Είναι σημαντικό να διαπιστωθούν με ακρίβεια όλα τα γεγονότα», πρόσθεσε.
Η αρχή της συλλογικής άμυνας βρίσκεται στο επίκεντρο της ιδρυτικής συνθήκης του ΝΑΤΟ. Παραμένει μια μοναδική και διαρκής αρχή που ενώνει τα μέλη της, δεσμεύοντάς τα να προστατεύουν το ένα το άλλο και δημιουργώντας πνεύμα αλληλεγγύης.
Σημαντική αναταραχή έχει προκαλέσει το βράδυ της Τρίτης η αναφορά ότι δύο ρωσικοί πύραυλοι έπεσαν σε περιοχή της Πολωνίας, μίας χώρας που ανήκει στη συμμαχία του ΝΑΤΟ.
Παρότι οι ακριβείς συνθήκες του γεγονότος που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο δύο ανθρώπων δεν έχουν εξακριβωθεί, άρχισαν άμεσα οι εικασίες για το πώς θα μπορούσε να απαντήσει η συμμαχία σε μια τέτοια εξέλιξη.
Όπως αναφέρουν ειδικοί αναλυτές, η απόφαση γύρω από την οποία θα κινηθεί το ΝΑΤΟ αφορά στην επίκληση είτε του άρθρου 4 είτε του άρθρου 5 της συμμαχίας.
Τι ορίζει το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ
Κάθε χώρα που ανήκει στη Βορειοατλαντική Συμμαχία έχει συμφωνήσει ότι αυτή η μορφή αλληλεγγύης βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της Συνθήκης, καθιστώντας ουσιαστικά το άρθρο 5 για τη συλλογική άμυνα βασικό στοιχείο της Συμμαχίας.
Το άρθρο 5 προβλέπει ότι εάν ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ πέσει θύμα ένοπλης επίθεσης, κάθε άλλο μέλος της Συμμαχίας θα θεωρήσει αυτή την πράξη βίας ως ένοπλη επίθεση εναντίον όλων των μελών και θα λάβει τις ενέργειες που κρίνει απαραίτητες για να βοηθήσει τον Σύμμαχο που υπέστη την επίθεση.
«Τα μέρη συμφωνούν ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων από αυτά στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική θα θεωρείται επίθεση εναντίον όλων τους και κατά συνέπεια συμφωνούν ότι, εάν συμβεί μια τέτοια ένοπλη επίθεση, καθένα από αυτά, κατά την άσκηση του δικαιώματος για ατομική ή συλλογική αυτοάμυνα που αναγνωρίζεται από το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, θα βοηθήσει το μέρος ή τα μέρη που δέχονται τέτοια επίθεση προχωρώντας άμεσα, μεμονωμένα και σε συνεννόηση με τα άλλα μέρη, τις ενέργειες που κρίνει αναγκαίες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης δύναμης, για την αποκατάσταση και διατήρηση της ασφάλειας της περιοχής του Βόρειου Ατλαντικού.
Κάθε τέτοια ένοπλη επίθεση και όλα τα μέτρα που λαμβάνονται ως αποτέλεσμα αυτής θα αναφέρονται αμέσως στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Τα μέτρα αυτά τερματίζονται όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας λάβει τα αναγκαία μέτρα για την αποκατάσταση και διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας», αναφέρεται χαρακτηριστικά στη συνθήκη του ΝΑΤΟ.
Πότε έχει επικληθεί το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ
Η πρώτη και μοναδική φορά κατά την οποία έχει επικληθεί το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ ήταν οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Στρατηγική Αντίληψη της Συμμαχίας το 1999 είχε ήδη προσδιορίσει την τρομοκρατία ως έναν από τους κινδύνους που επηρεάζουν την ασφάλεια του ΝΑΤΟ. Η απάντηση της Συμμαχίας στην 11η Σεπτεμβρίου, ωστόσο, περιελάμβανε την ενεργή συμμετοχή του ΝΑΤΟ στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, το οποίο ξεκίνησε τις πρώτες του επιχειρήσεις εκτός του ευρωατλαντικού χώρου, καθώς και έναν εκτεταμένο μετασχηματισμό των δυνατοτήτων του. Επιπλέον, οδήγησε το ΝΑΤΟ να επικαλεστεί το Άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον για πρώτη φορά στην ιστορία του.
Οι αναφορές για ρωσική πυραυλική επίθεση
Νωρίτερα, έκτακτη συνεδρίαση του συμβουλίου εθνικής ασφάλειας και άμυνας συγκάλεσε ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, αφότου πολωνικά μέσα ενημέρωσης έκαναν λόγο για δύο νεκρούς από ρωσικούς πυραύλους, οι οποίοι έπεσαν σε έδαφος της χώρας, κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία.
Σύμφωνα με την Πυροσβεστική Υπηρεσία της Πολωνίας, δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από έκρηξη σε αγρόκτημα στο χωριό Πρζεβοντόβ, κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. «Πυροσβέστες βρίσκονται στο σημείο, δεν είναι σαφές τι έχει συμβεί», δήλωσε ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής Λούκας Κούσι, σύμφωνα με το Reuters.
Ωστόσο, το πολωνικό Radio ZET μετέδωσε ότι δύο «αδέσποτοι» πύραυλοι έπληξαν το Πρζεβοντόβ στην επαρχία Λούμπλι, προκαλώντας τον θάνατο δύο ανθρώπων. Δημοσιογράφος του Ράδιο ΖΕΤ αργότερα ανέφερε, επικαλούμενος πηγές, ότι αυτό που έπληξε το Πρζεβοντόβ είναι πιθανότατα τα θραύσματα πυραύλου που καταρρίφθηκε από τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας.
Σε ένα άλλο σενάριο, που δεν έχει επιβεβαιωθεί, εξετάζεται το γεγονός να πρόκειται για αντιαεροπορικό ουκρανικό βλήμα που αστόχησε σε βολή κατά των εισερχόμενων ρωσικών πυραύλων.
Λευκός Οίκος – Πεντάγωνο: Εξετάζουμε τις αναφορές – Δεν επιβεβαιώνουμε επί του παρόντος
Από πλευράς ΗΠΑ, ανώτερος αξιωματούχος των μυστικών υπηρεσιών, ο οποίος δεν κατονομάζεται, ανέφερε -σύμφωνα με το Associated Press- ότι ρωσικοί πύραυλοι έπεσαν στην Πολωνία, η οποία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, προκαλώντας τον θάνατο δύο ανθρώπων.
Πάντως, το αμερικανικό Πεντάγωνο, από την πλευρά του, δήλωσε ότι δεν είναι επί του παρόντος σε θέση να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες για δύο ρωσικούς πυραύλους που κατέληξαν σε πολωνικό έδαφος, τονίζοντας ωστόσο ότι εξετάζει τις συγκεκριμένες αναφορές.
«Γνωρίζουμε τα δημοσιεύματα του Τύπου κατά τα οποία ότι δύο ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν τοποθεσία εντός της Πολωνίας κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Μπορώ να σας πω ότι δεν έχουμε καμία πληροφορία αυτή τη στιγμή για να επιβεβαιώσουμε αυτές τις αναφορές και το εξετάζουμε περαιτέρω», είπε ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου, Πάτρικ Ράιντερ.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Λευκός Οίκος σημείωσε ότι δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τις αναφορές, τις οποίες, πάντως, εξετάζει προκειμένου να εξακριβώσει τι ακριβώς έχει συμβεί, ώστε να αποφασιστούν και τα επόμενα βήματα.
Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ είπε επίσης ότι δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τις αναφορές για ρωσικούς πυραύλους στην Πολωνία, σημειώνοντας ότι αυτή τη στιγμή συλλέγει περισσότερες πληροφορίες.
Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν αναμένεται να συνομιλήσει με τον Πολωνό ομόλογό του τις επόμενες ώρες.
Ερωτηθείς για τις εξελίξεις στην Πολωνία, αξιωματούχος του ΝΑΤΟ είπε στο BBC: «Εξετάζουμε τις αναφορές και συνεργαζόμαστε στενά με τη σύμμαχό μας Πολωνία».
Διαψεύδει η Μόσχα – Καταγγέλλει προβοκάτσια
Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας, από την πλευρά του, υποστήριξε ότι οι αναφορές από πολωνικά μέσα ενημέρωσης και αξιωματούχους σχετικά με ρωσικούς πυραύλους που έπεσαν στο έδαφος της Πολωνίας αποτελούν «προβοκάτσια» με στόχο την κλιμάκωση της κρίσης, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Reuters, επικαλούμενο το Interfax.
Σύμφωνα με τη Μόσχα, κανένα πλήγμα σε στόχους κοντά στα κρατικά σύνορα Ουκρανίας-Πολωνίας δεν έγινε από ρωσικές ρουκέτες, ενώ τα θραύσματα που είδαν το φως της δημοσιότητας πολωνικά μέσα ενημέρωσης δεν έχουν καμία σχέση με ρωσικά όπλα.
Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας σε ανακοίνωσή του σημειώνει: «Οι αναφορές πολωνικών ΜΜΕ και αξιωματούχων για υποτιθέμενη πτώση ρωσικών πυραύλων στην περιοχή του Πρζεβοντόβ είναι μια σκόπιμη πρόκληση για να κλιμακωθεί η κατάσταση. Κανένα πλήγμα σε στόχους κοντά στα κρατικά σύνορα Ουκρανίας-Πολωνίας δεν έγινε από ρωσικές ρουκέτες. Τα συντρίμμια που δημοσιεύτηκαν από τα πολωνικά μέσα ενημέρωσης από το χωριό Πρζεβοντόβ δεν έχουν καμία σχέση με ρωσικά όπλα».
«Κατάσταση κρίσης» αλλά και «πληροφοριακό χάος» στην Πολωνία
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι συγκάλεσε επείγουσα συνεδρίαση κυβερνητικής επιτροπής για υποθέσεις εθνικής ασφάλειας και άμυνας, ανέφερε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στο Twitter. Ο εκπρόσωπος της πολωνικής κυβέρνησης Πιότρ Μιούλερ δεν επιβεβαίωσε άμεσα τις πληροφορίες για δύο νεκρούς από ρωσικούς πυραύλους, ωστόσο μίλησε για «κατάσταση κρίσης».
Ανώτερη πηγή στο γραφείο του Πολωνού πρωθυπουργού έκανε λόγο στο BBC για «πληροφοριακό χάος». «Δεν έχω καμία βεβαιότητα και δεν μπορώ να επιβεβαιώσω τίποτα», είπε η πηγή.
Πολωνός αξιωματούχος είπε εξάλλου στο CNN ότι τίποτα δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμη και η έρευνα για το περιστατικό συνεχίζεται. «Δεν υπάρχει καμία επιβεβαίωση από τις πολωνικές αρχές ότι ρωσικοί πύραυλοι έπεσαν σε πολωνικό έδαφος», τόνισε.
Ζελένσκι: Είχαμε προειδοποιήσει εδώ και καιρό
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανέφερε ότι τα πλήγματα στην Πολωνία ήταν από ρωσικούς πυραύλους, ενώ τόνισε ότι «είχαμε προειδοποιήσει εδώ και καιρός ότι οι ρωσικές ενέργειες δεν περιορίζονται στην Ουκρανία».
Εξέφρασε, δε, τη στήριξή του στην Πολωνία και μίλησε για επικίνδυνη κλιμάκωση, τονίζοντας ότι χρειάζεται δράση.
Ο ανταποκριτής του Guardian, Λορέντζο Τόντο, σημειώνει ότι υπάρχουν εκτιμήσεις από μερίδα αναλυτών, πως ο επιδιωκόμενος στόχος των πυραύλων που έπληξαν το πολωνικό χωριό ήταν το Λβιβ, η ουκρανική πόλη κοντά στα σύνορα με την Πολωνία.
Σε μία παράλληλη εξέλιξη, έγινε γνωστό ότι και η Μολδαβία επηρεάστηκε από τη μαζική πυραυλική επίθεση της Ρωσίας, καθώς προκλήθηκαν προβλήματα στην ηλεκτροδότηση της χώρας.
Αντιδράσεις Λετονίας, Ουγγαρίας, Εσθονίας, Λιθουανίας
Ο υπουργός Άμυνας της Λετονίας Άρτις Πάμπρικς, με ανάρτησή του στο Twitter, εξέφρασε τα συλλυπητήριά του στους «Πολωνούς αδερφούς μας» και πρόσθεσε: «Το εγκληματικό ρωσικό καθεστώς εκτόξευσε πυραύλους που στόχευσαν όχι μόνο Ουκρανούς αμάχους αλλά έφτασαν και σε έδαφος του ΝΑΤΟ, στην Πολωνία. Η Λετονία στέκεται στο πλευρό των Πολωνών φίλων μας και καταδικάζει αυτό το έγκλημα».
Ούγγροι αξιωματούχοι ανακοίνωσαν επίσης ότι θα συγκληθεί το συμβούλιο άμυνας, όπως γνωστοποίησε μέσω Twitter ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ζόλταν Κόβατς.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Εσθονίας μέσω Twitter ανέφερε: «Τα τελευταία νέα από την Πολωνία είναι ανησυχητικά. Είμαστε σε στενή συνεννόηση με την Πολωνία και άλλους συμμάχους. Η Εσθονία είναι έτοιμη να υπερασπιστεί κάθε εκατοστό του εδάφους του ΝΑΤΟ. Είμαστε σε πλήρη αλληλεγγύη με τη στενή μας σύμμαχο Πολωνία».
Ο πρόεδρος της Λιθουανίας Γκιτάνας Ναουσέντα, σε ανάρτησή του στο Twitter, τόνισε: «Ανησυχητικά τα νέα απόψε από την Πολωνία με τουλάχιστον δύο εκρήξεις. Διατηρούμε στενή επαφή με τους Πολωνούς φίλους μας. Η Λιθουανία δείχνει ισχυρή αλληλεγγύη στην Πολωνία. Κάθε σπιθαμή εδάφους του ΝΑΤΟ πρέπει να τύχει υπεράσπισης».
Παγκόσμια ανησυχία
Η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ έγραψε στο Twitter : «Παρακολουθούμε στενά την κατάσταση και είμαστε σε επαφή με τους Πολωνούς φίλους μας και τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ».
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι βρίσκεται σε επαφή με την Πολωνία και προβλέπει συνομιλίες στο G20 για το περιστατικό.
Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε τόνισε ότι «είναι σημαντικό τώρα να διαπιστωθεί τι ακριβώς έχει συμβεί».
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ανάρτησε στο Twitter: «Σοκαρισμένος από την είδηση ότι ένας πύραυλος σκότωσε ανθρώπους σε πολωνικό έδαφος. Τα συλλυπητήριά μου στις οικογένειες. Στεκόμαστε στο πλευρό της Πολωνίας. Είμαι σε επαφή με τις πολωνικές αρχές, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και άλλους συμμάχους».
Το Ηνωμένο Βασίλειο δήλωσε ότι «συνεργάζεται στενά» με τους συμμάχους, ερευνώντας τις αναφορές, σύμφωνα με εκπρόσωπο του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών.
«Το Βέλγιο καταδικάζει έντονα το περιστατικό στην πολωνική επικράτεια και εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένεια των θυμάτων και στον λαό της Πολωνίας», αναφέρει με ανάρτησή του στο τουίτερ, ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Αλεξάντερ ντε Κρόο.
Προσθέτει ότι «το Βέλγιο βρίσκεται δίπλα στην Πολωνία. Είμαστε όλοι μέρος της οικογένειας του ΝΑΤΟ που είναι περισσότερο από ποτέ ενωμένο και εξοπλισμένο για να μας προστατεύσει όλους».
