Όταν ακούγεται συχνά η λέξη πατριωτισμός, τότε σίγουρα κάτι δεν πάει καλά...
Της Κωνσταντίνας Δημητρούλη
Η τελευταία φορά που ακούστηκε τόσο έντονα η λέξη πατριωτισμός μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν στον Πόλεμο του Βιετνάμ, με την Ουάσιγκτον να προσπαθεί να πείσει κυρίως τα τελευταία χρόνια αυτού του «χαμένου» πολέμου, τους Αμερικανούς, να συνεχίσουν να στέλνουν τα παιδιά τους σε μία ξένη ήπειρο για να μην επιστρέψουν ποτέ.
Η δεύτερη φορά ήταν και πάλι στην Απέναντι όχθη του Ατλαντικού, όταν μετά την 11η Σεπτεμβρίου και αφού οι δείκτες στο αμερικανικό χρηματιστήριο είχαν καταρρεύσει, ο Λευκός Οίκος έκανε χρήση της λέξης αυτής, προκειμένου να πείσει τους Αμερικανούς πολίτες να στηρίξουν την αμερικανική οικονομία και πιο συγκεκριμένα τη Γουόλ Στριτ. Ήταν τότε που ακούστηκε η φράση «πατριωτικό ράλι» πριν χτυπήσει το καμπανάκι έναρξης της συνεδρίασης στην αμερικανική χρηματαγορά, η οποία παρέμενε κλειστή για τέσσερις ημέρες.
Ο Kin Hubbard γνωστός Αμερικανός συγγραφέας των αρχών του προηγούμενου αιώνα είχε πει κάτι πολύ εύστοχο για αυτή την έννοια: «όσο πιο μικρός είναι ένας πολιτικός τόσο πιο πολύ αγαπάει τη σημαία» και κατά συνέπεια χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο τη συγκεκριμένη λέξη, γιατί προφανώς δεν έχει και τίποτα άλλο να προβάλει για να εμπνεύσει τον λαό του.
Μετά από τόσα χρόνια, ο πατριωτισμός ακούγεται πολύ συχνά σχεδόν καθημερινά πλέον στην Γηραιά Ήπειρο. Όλο και κάποιος Ευρωπαίος πολιτικός εμφανίζεται κάνοντας έκκληση στο λαό του να λειτουργήσει πατριωτικά και να αντέξει τα αυστηρά μέτρα λιτότητας που αρχίζει να εφαρμόζει κυρίως ο Ευρωπαϊκός Νότος. Στη δε Γερμανία ο πατριωτισμός για μία ακόμα φορά έχει εξωτερικευτεί σε μία άλλη έκφραση του: εμείς ήμασταν τα καλά παιδιά γιατί να πληρώσουμε πάλι;
Θα ήταν ακραίο να μιλήσουμε για μικρούς πολιτικούς που χρησιμοποιούν αυτή τη λέξη ως καραμέλα. Θα ήταν για την ακρίβεια ισοπεδωτικό. Αλλά είναι ευρέως γνωστό ότι πρώτον μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά και δεύτερον ότι όταν ακούγεται πολύ αυτή η λέξη κάτι δεν πάει καλά!
Ο νέος Υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας Τζόρτζ Όσμπορν προειδοποίησε τους Βρετανούς ότι έρχονται «δύσκολες μέρες», αλλά θα το αντιμετωπίσουν πατριωτικά. Ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας Χοσέ Λουΐς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο έλαβε άμεσα τα μέτρα λιτότητας υπενθυμίζοντας στους Ισπανούς συμπολίτες του το παράδειγμα της Ελλάδας. Και τέλος ο Πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Ζοζέ Σόκρατες χαρακτήρισε την προσπάθεια της χώρας να μειώσει το έλλειμμα της «πατριωτική». Και φυσικά οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, αφού συζητούσαν εδώ και 4 μήνες για το πώς θα σώσουν την Ενωμένη Ευρώπη, κραυγάζουν τώρα ότι όλα γίνονται για το καλό του ευρώ και την ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών.
Με ποδοσφαιρικούς όρους, όλο αυτό θα μπορούσε να ερμηνευτεί ότι έχει χαθεί η μπάλα. Με όρους κοινής λογικής, θα μπορούσε να μεταφραστεί ότι οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης χρησιμοποιούν έννοιες βγαλμένες από το χρονοντούλαπο της ιστορίας, οι οποίες πάντα ενέπνεαν τους λαούς. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για δύο λόγους: ή γιατί υπήρξαν στο κοντινό παρελθόν «μικροί» πολιτικοί που πολύ απλά αποδείχθηκαν πραγματικά πολύ «μικροί» για να χτίσουν μία ισχυρή Ενωμένη Ευρώπη, ή γιατί και σήμερα δεν έχουν κάτι πιο δυνατό να πουν στους λαούς τους για να τους εμπνεύσουν και να κατορθώσουν τελικά να τους πείσουν να σηκώσουν όλα τα βάρη και να ανασυντάξουν όλα τα κακώς κείμενα των προηγούμενων δεκαετιών.
Επειδή όμως το πρόβλημα είναι υπαρκτό. Και όλοι το γνωρίζουν πλέον σε όλη του τη διάσταση. Καλό θα ήταν να αφήσουν στην άκρη τους παρωχημένους πατριωτισμούς και να μην ευτελίζουν έννοιες για τις οποίες ο κόσμος δεν έδωσε μόνο τον οβολό του, αλλά και την ίδια του τη ζωή.
Γι΄ αυτούς του λόγους, αν θέλουν να πείσουν τους λαούς να συνεργαστούν και να σταθούν στο πλευρό της πολιτείας τις δύσκολες αυτές ώρες, υπάρχουν άλλες έννοιες και αξίες για τις οποίες θα μπορούσαν να τους μιλήσουν: ευημερία, ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και πάνω από όλα ανθρωπιά. Μπορεί να ακούγονται τόσο κοινότοπες, αλλά τελικά πρέπει να περάσουν αυτές οι έννοιες από το ιδεατό στην πραγματικότητα.
Η τελευταία φορά που ακούστηκε τόσο έντονα η λέξη πατριωτισμός μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν στον Πόλεμο του Βιετνάμ, με την Ουάσιγκτον να προσπαθεί να πείσει κυρίως τα τελευταία χρόνια αυτού του «χαμένου» πολέμου, τους Αμερικανούς, να συνεχίσουν να στέλνουν τα παιδιά τους σε μία ξένη ήπειρο για να μην επιστρέψουν ποτέ.
Η δεύτερη φορά ήταν και πάλι στην Απέναντι όχθη του Ατλαντικού, όταν μετά την 11η Σεπτεμβρίου και αφού οι δείκτες στο αμερικανικό χρηματιστήριο είχαν καταρρεύσει, ο Λευκός Οίκος έκανε χρήση της λέξης αυτής, προκειμένου να πείσει τους Αμερικανούς πολίτες να στηρίξουν την αμερικανική οικονομία και πιο συγκεκριμένα τη Γουόλ Στριτ. Ήταν τότε που ακούστηκε η φράση «πατριωτικό ράλι» πριν χτυπήσει το καμπανάκι έναρξης της συνεδρίασης στην αμερικανική χρηματαγορά, η οποία παρέμενε κλειστή για τέσσερις ημέρες.
Ο Kin Hubbard γνωστός Αμερικανός συγγραφέας των αρχών του προηγούμενου αιώνα είχε πει κάτι πολύ εύστοχο για αυτή την έννοια: «όσο πιο μικρός είναι ένας πολιτικός τόσο πιο πολύ αγαπάει τη σημαία» και κατά συνέπεια χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο τη συγκεκριμένη λέξη, γιατί προφανώς δεν έχει και τίποτα άλλο να προβάλει για να εμπνεύσει τον λαό του.
Μετά από τόσα χρόνια, ο πατριωτισμός ακούγεται πολύ συχνά σχεδόν καθημερινά πλέον στην Γηραιά Ήπειρο. Όλο και κάποιος Ευρωπαίος πολιτικός εμφανίζεται κάνοντας έκκληση στο λαό του να λειτουργήσει πατριωτικά και να αντέξει τα αυστηρά μέτρα λιτότητας που αρχίζει να εφαρμόζει κυρίως ο Ευρωπαϊκός Νότος. Στη δε Γερμανία ο πατριωτισμός για μία ακόμα φορά έχει εξωτερικευτεί σε μία άλλη έκφραση του: εμείς ήμασταν τα καλά παιδιά γιατί να πληρώσουμε πάλι;
Θα ήταν ακραίο να μιλήσουμε για μικρούς πολιτικούς που χρησιμοποιούν αυτή τη λέξη ως καραμέλα. Θα ήταν για την ακρίβεια ισοπεδωτικό. Αλλά είναι ευρέως γνωστό ότι πρώτον μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά και δεύτερον ότι όταν ακούγεται πολύ αυτή η λέξη κάτι δεν πάει καλά!
Ο νέος Υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας Τζόρτζ Όσμπορν προειδοποίησε τους Βρετανούς ότι έρχονται «δύσκολες μέρες», αλλά θα το αντιμετωπίσουν πατριωτικά. Ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας Χοσέ Λουΐς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο έλαβε άμεσα τα μέτρα λιτότητας υπενθυμίζοντας στους Ισπανούς συμπολίτες του το παράδειγμα της Ελλάδας. Και τέλος ο Πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Ζοζέ Σόκρατες χαρακτήρισε την προσπάθεια της χώρας να μειώσει το έλλειμμα της «πατριωτική». Και φυσικά οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, αφού συζητούσαν εδώ και 4 μήνες για το πώς θα σώσουν την Ενωμένη Ευρώπη, κραυγάζουν τώρα ότι όλα γίνονται για το καλό του ευρώ και την ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών.
Με ποδοσφαιρικούς όρους, όλο αυτό θα μπορούσε να ερμηνευτεί ότι έχει χαθεί η μπάλα. Με όρους κοινής λογικής, θα μπορούσε να μεταφραστεί ότι οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης χρησιμοποιούν έννοιες βγαλμένες από το χρονοντούλαπο της ιστορίας, οι οποίες πάντα ενέπνεαν τους λαούς. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για δύο λόγους: ή γιατί υπήρξαν στο κοντινό παρελθόν «μικροί» πολιτικοί που πολύ απλά αποδείχθηκαν πραγματικά πολύ «μικροί» για να χτίσουν μία ισχυρή Ενωμένη Ευρώπη, ή γιατί και σήμερα δεν έχουν κάτι πιο δυνατό να πουν στους λαούς τους για να τους εμπνεύσουν και να κατορθώσουν τελικά να τους πείσουν να σηκώσουν όλα τα βάρη και να ανασυντάξουν όλα τα κακώς κείμενα των προηγούμενων δεκαετιών.
Επειδή όμως το πρόβλημα είναι υπαρκτό. Και όλοι το γνωρίζουν πλέον σε όλη του τη διάσταση. Καλό θα ήταν να αφήσουν στην άκρη τους παρωχημένους πατριωτισμούς και να μην ευτελίζουν έννοιες για τις οποίες ο κόσμος δεν έδωσε μόνο τον οβολό του, αλλά και την ίδια του τη ζωή.
Γι΄ αυτούς του λόγους, αν θέλουν να πείσουν τους λαούς να συνεργαστούν και να σταθούν στο πλευρό της πολιτείας τις δύσκολες αυτές ώρες, υπάρχουν άλλες έννοιες και αξίες για τις οποίες θα μπορούσαν να τους μιλήσουν: ευημερία, ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και πάνω από όλα ανθρωπιά. Μπορεί να ακούγονται τόσο κοινότοπες, αλλά τελικά πρέπει να περάσουν αυτές οι έννοιες από το ιδεατό στην πραγματικότητα.
