του Γιώργου Μητράκη
Γενέθλια! Στις 28 Φεβρουαρίου 1915, ακριβώς 100 χρόνια πριν σαν σήμερα, με την υπ’ αριθμ. 473 απόφαση του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης αναγνωρίστηκε νομικά η σύσταση του σημερινού Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος, που είχε δημιουργηθεί ένα χρόνο πριν με πρωτοβουλία επιχειρηματιών της περιοχής. Η επέτειος είναι σημαντική, αφού ένας αιώνας είναι μεγάλο διάστημα, ιδίως για μια χώρα όπως η Ελλάδα, που έλαβε κρατική υπόσταση μόλις πριν από δύο αιώνες. Αλλά και για μια πόλη, όπως η Θεσσαλονίκη, που ενσωματώθηκε στον εθνικό κορμό πριν από 103 χρόνια. Χωρίς υπερβολή η πρωτοβουλία των βιομηχάνων της εποχής συνιστά πρωτοποριακή κίνηση. Μία από τις πρώτες συλλογικές εκφράσεις στην ελεύθερη, στην αμιγώς ελληνική διοικητικά, Θεσσαλονίκη.
Σε αυτά τα 100 χρόνια στον επιχειρηματικό χάρτη της περιοχής πολλά άλλαξαν. Όχι πάντα προς το καλύτερο, καθώς η πολυεθνική και κοσμοπολίτικη πολιτεία, που για αιώνες υπήρξε συμβασιλεύουσα, απώλεσε σημαντικό τμήμα της επιρροής της. Ειδικά μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, με τα προς βορράν σύνορα στην ουσία να παραμένουν κλειστά για 45 χρόνια και τον συγκεντρωτικό τρόπο ανάπτυξης της χώρας να ευνοεί όσους βρίσκονταν κοντά στην Αθήνα, δίπλα στη Δημόσια Διοίκηση και τις κρατικές προμήθειες, οι επιχειρήσεις του βορειοελλαδικού τόξου αναπτύχθηκαν χάρη στην αποδοτικότητα και την εξωστρέφεια τους. Δεν είναι τυχαίο ότι μέχρι σήμερα η «καρδιά» του δευτερογενούς τομέα της οικονομίας «κτυπάει» στη Μακεδονία και τη Θράκη με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη. Ο παραγωγικός και εξαγωγικός κορμός της χώρας παραμένει στο Βορρά.
Ως συνδικαλιστικό σωματείο ο ΣΒΒΕ «επιβίωσε» δύο παγκοσμίων πολέμων, της Μικρασιατικής καταστροφής και του εμφυλίου πολέμου. Με σημαία τα προβλήματα της παραγωγικής διαδικασίας και της επιχειρηματικότητας ευρύτερα έχει καταφέρει να καθιερωθεί ως συνομιλητής της επίσημης πολιτείας. Παρά την εμβέλεια του ΣΕΒ, που ως κοινωνικός εταίρος καλύπτει όλες τις άλλες τοπικές εργοδοτικές οργανώσεις της χώρας, η φωνή του ΣΒΒΕ υπάρχει και ακούγεται.
Φυσικά η πορεία ενός συνδέσμου –όπως ακριβώς και μιας επιχείρησης- εξαρτάται εν πολλοίς από τις προθέσεις, τη βούληση και τις δυνατότητες της εκάστοτε διοίκησης. Γι’ αυτό θα ήταν σωστό η αποτίμηση της προσφοράς να γίνει με βάση τους προέδρους, οι οποίοι πάντα έδιναν και πάντα θα δίνουν τον τόνο. Πρόσωπα προβεβλημμένα και λιγότερο γνωστά. Με περισσότερη ή λιγότερη επιρροή στα κέντρα των αποφάσεων. Με μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη συνολική οικονομία της περιοχής ή προσανατολισμένα στα στενά προσωπικά τους συμφέροντα. Εναρμονισμένα με το πνεύμα της εποχής ή πεισματικά κολλημένα σε παρωχημένες ιδέες και πρακτικές. Πρόσωπα που διεύρυναν την εμβέλεια του Συνδέσμου ή η θητεία τους πέρασε απαρατήρητη.
Αναμφίβολα το τελικό πρόσημο των 100 χρόνων για τον ΣΒΒΕ είναι θετικό. Όχι τόσο λόγω των πεπραγμένων των διοικήσεων, που διαχρονικά δύσκολα «περνούν γραμμή» στην εκτελεστική εξουσία, που πορεύεται αυτιστικά, αφού οι επαγγελματίες της πολιτικής αγνοούν (και αδιαφορούν για) τους μηχανισμούς της πραγματικής οικονομίας. Εκείνο που δικαιώνει τον ΣΒΒΕ είναι οι δραστηριότητες των μελών του. Τον τελευταίο αιώνα η επιχειρηματικότητα στη Βόρεια Ελλάδα αναπτύχθηκε, εξελίχθηκε. Δημιούργησε κοινωνικό πλούτο και πρόσφερε εργασία. Στήριξε την κοινωνία και στηρίχθηκε απ’ αυτήν, σε περιόδους που το οργανωμένο ελληνικό κράτος ήταν –και σε σημαντικό βαθμό εξακολουθεί να είναι – αδύναμο να αναλάβει τις ευθύνες του.
Σε μια χώρα που η ιδιωτική οικονομία και το κέρδος αντιμετωπίζονται ακόμη και σήμερα με… καχυποψία από σημαντικό ποσοστό πολιτών και θεσμών, τα 100 χρόνια του ΣΒΒΕ συνιστούν απάντηση. Είναι θετικό σχόλιο στον οικονομικό κύκλο. Αποτελούν υπογράμμιση στη δημιουργικότητα, τον κοσμοπολιτισμό, τη διάρκεια. Λειτουργούν ως υπενθύμιση ότι πέρα από τα ΝΠΔΔ, τις ΔΕΚΟ, την ΑΔΕΔΥ, τη ΓΣΕΕ, τα υπουργεία και τους οργανισμούς υπάρχει ως σταθερά του συστήματος η παραγωγική και ανταγωνιστική οικονομία. Ως παρακαταθήκη για την επιχειρηματικότητα του Βορρά τα επόμενα 100 χρόνια, που ανήκουν εξίσου στις παραδοσιακές αξίες, όπως είναι η εξωστρέφεια, όσο και στην καινοτομία, όπως την εκφράζουν νέες τεχνολογικές και οργανωτικές προσεγγίσεις της παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών.
