Έφτασε μάλλον η ώρα που η Ενωμένη Ευρώπη θα μιλήσει με μία φωνή σε ένα άκρως σημαντικό θέμα κάνοντας για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες επίδειξη της δύναμης της στους ηγέτες του αναπτυγμένου και
της Κωνσταντίνας Δημητρούλη
Έφτασε μάλλον η ώρα που η Ενωμένη Ευρώπη θα πρέπει μιλήσει με μία φωνή σε ένα άκρως σημαντικό θέμα κάνοντας έτσι για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες επίδειξη της δύναμης της στους ηγέτες του αναπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου. Αυτό τουλάχιστον δείχνει η πρωτοβουλία Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας να τραβήξουν τον δικό τους δρόμο λίγες μόλις μέρες πριν από τη Σύνοδο του G20 στο Τορόντο του Καναδά, ανακοινώνοντας από κοινού την πρόθεση τους να επιβάλουν φόρο επί των τραπεζών προκειμένου να αντισταθμίσουν τις δαπάνες από πιθανές μελλοντικές κρίσεις στο χρηματοοικονομικό τομέα.
Η Γερμανία δεσμεύτηκε ότι θα παρουσιάσει ένα σχετικό προσχέδιο νόμου μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, η Μ. Βρετανία ανακοίνωσε, στο πλαίσιο του έκτακτου προϋπολογισμού, ειδικό φόρο επί των τραπεζών, ενώ η Γαλλία θα παρουσιάσει παρόμοιες προτάσεις με τον προϋπολογισμό της. Ακόμη πιο ισχυρή και αποφασιστική είναι σχετική δήλωση του Επιτρόπου Μισέλ Μπαρνιέ, ότι οι τράπεζες θα πρέπει να πληρώνουν (πιθανόν από 1/1/2011) ένα νέο φόρο που θα εφαρμοσθεί από όλες τις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οποιαδήποτε και αν είναι η στάση των κυβερνήσεων των άλλων χωρών που συμμετέχουν στο G-20. Η ιδέα είναι να εφαρμοστεί ένα πολύ μικρό ποσοστό φόρου σε έναν πολύ ευρύ όγκο συναλλαγών, περίπου ανάλογο με το φόρο που πρότεινε ο νομπελίστας James Tobin στη δεκαετία του ’70 για τον περιορισμό της κερδοσκοπίας.
Πόσο εύκολο όμως είναι να πείσει η υπερχρεωμένη Ενωμένη Ευρώπη τους υπόλοιπους εταίρους της στο G20 να δεχτούν τη λογική της ότι οι τράπεζες ήταν αυτές που προκάλεσαν την κρίση και επομένως αυτές πρέπει να πληρώσουν; Η επιτυχία αυτού του εγχειρήματος σχετίζεται άμεσα και με το πώς σκοπεύει η Ευρώπη να χρησιμοποιήσει τα έσοδα από αυτούς τους φόρους. Η Γαλλία τάσσεται υπέρ της χρησιμοποίησης των εσόδων για τη χρηματοδότηση των προσπαθειών ελέγχου της κλιματικής αλλαγής, την προώθηση της καινοτομίας και την καταπολέμηση της φτώχειας. Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία βλέπει τον εν λόγω φόρο σαν ένα τρόπο να περιορίσει την κερδοσκοπία, ειδικά σε μία στιγμή που οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. προσπαθούν να βρουν κεφάλαια για να μειώσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα.
Για όποιον λόγο και να χρησιμοποιηθούν πάντως τα χρήματα αυτά η ιδέα της Ευρώπης θα πρέπει να έχει την ανάλογη ισχυρή πολιτική υποστήριξη των «20» με αυτή που είχε το αμφιλεγόμενο ζήτημα της μείωσης των τραπεζικών απολαβών στη Σύνοδο Κορυφής του περασμένου Σεπτεμβρίου στο Pittsburgh.
Στους κόλπους του G20 έχουν ακουστεί και φωνές για την επιβολή ενός παγκόσμιου τραπεζικού φόρου που θα επιβάλει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο Καναδάς, γνωστός πολέμιος της τραπεζικής εισφοράς, αντιτάχθηκε στην επιβολή του προτεινόμενου φόρου για τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη σχολιάσει το πλάνο μέχρι στιγμής, ωστόσο απέρριψαν την ιδέα όταν πρωτοπαρουσιάστηκε από τον τότε πρωθυπουργό της Μ. Βρετανίας Gordon Brown στη σύνοδο του G20 στη Σκωτία.
Πάντως σύμφωνα με εκτιμήσεις δεν είναι ο καλύτερος τρόπος να κάνει τον τραπεζικό κλάδο να καλύψει το κόστος μελλοντικών κρίσεων ή να περιορίσει τα τρωτά σημεία. Επιπλέον υπάρχει διάχυτη ανησυχία ότι το κόστος ενός τέτοιου φόρου θα επιβαρύνει στους πελάτες και ότι δεν στοχεύει απολύτως στα είδη των συναλλαγών με το μεγαλύτερο ρίσκο.
Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι δεν θα είναι εύκολο να κερδίσει την στήριξη των αναδυόμενων χωρών ένας φόρος επί των χρηματοοικονομικών συναλλαγών που θα χρηματοδοτήσει τις προσπάθειες περιορισμού της κλιματικής αλλαγής, από τη στιγμή που η σύνοδος της Κοπεγχάγης απέτυχε να καταλήξει σε συμφωνία για το ζήτημα κυρίως λόγω των αντιδράσεων των αναδυόμενων χωρών. Επιπλέον, ειδικοί τονίζουν, ότι ένας τέτοιος φόρος μπορεί εύκολα να καταστρατηγηθεί και θα μπορούσε συνεπώς να δημιουργήσει προβλήματα ανταγωνισμού εκτός και αν εφαρμοστεί σε παγκόσμια κλίμακα.
Πάντως ακόμα και αν η ΕΕ δεν πείσει τους εταίρους της στην Ομάδα των 20 είναι αποφασισμένη να προχωρήσει μόνη της εφόσον στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο οι ηγέτες των 27 συμφώνησαν στην επιβολή φόρου επί των τραπεζών που δραστηριοποιούνται στην Ένωση, ακόμα και αν η ιδέα δεν υιοθετηθεί από τους G20. Εμείς αυτό που έχουμε να πούμε είναι ότι καιρός ήταν να δούμε μία πραγματικά Ενωμένη και ισχυρή Ευρώπη έστω και σε ένα μόνο θέμα!
Έφτασε μάλλον η ώρα που η Ενωμένη Ευρώπη θα πρέπει μιλήσει με μία φωνή σε ένα άκρως σημαντικό θέμα κάνοντας έτσι για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες επίδειξη της δύναμης της στους ηγέτες του αναπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου. Αυτό τουλάχιστον δείχνει η πρωτοβουλία Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας να τραβήξουν τον δικό τους δρόμο λίγες μόλις μέρες πριν από τη Σύνοδο του G20 στο Τορόντο του Καναδά, ανακοινώνοντας από κοινού την πρόθεση τους να επιβάλουν φόρο επί των τραπεζών προκειμένου να αντισταθμίσουν τις δαπάνες από πιθανές μελλοντικές κρίσεις στο χρηματοοικονομικό τομέα.
Η Γερμανία δεσμεύτηκε ότι θα παρουσιάσει ένα σχετικό προσχέδιο νόμου μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, η Μ. Βρετανία ανακοίνωσε, στο πλαίσιο του έκτακτου προϋπολογισμού, ειδικό φόρο επί των τραπεζών, ενώ η Γαλλία θα παρουσιάσει παρόμοιες προτάσεις με τον προϋπολογισμό της. Ακόμη πιο ισχυρή και αποφασιστική είναι σχετική δήλωση του Επιτρόπου Μισέλ Μπαρνιέ, ότι οι τράπεζες θα πρέπει να πληρώνουν (πιθανόν από 1/1/2011) ένα νέο φόρο που θα εφαρμοσθεί από όλες τις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οποιαδήποτε και αν είναι η στάση των κυβερνήσεων των άλλων χωρών που συμμετέχουν στο G-20. Η ιδέα είναι να εφαρμοστεί ένα πολύ μικρό ποσοστό φόρου σε έναν πολύ ευρύ όγκο συναλλαγών, περίπου ανάλογο με το φόρο που πρότεινε ο νομπελίστας James Tobin στη δεκαετία του ’70 για τον περιορισμό της κερδοσκοπίας.
Πόσο εύκολο όμως είναι να πείσει η υπερχρεωμένη Ενωμένη Ευρώπη τους υπόλοιπους εταίρους της στο G20 να δεχτούν τη λογική της ότι οι τράπεζες ήταν αυτές που προκάλεσαν την κρίση και επομένως αυτές πρέπει να πληρώσουν; Η επιτυχία αυτού του εγχειρήματος σχετίζεται άμεσα και με το πώς σκοπεύει η Ευρώπη να χρησιμοποιήσει τα έσοδα από αυτούς τους φόρους. Η Γαλλία τάσσεται υπέρ της χρησιμοποίησης των εσόδων για τη χρηματοδότηση των προσπαθειών ελέγχου της κλιματικής αλλαγής, την προώθηση της καινοτομίας και την καταπολέμηση της φτώχειας. Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία βλέπει τον εν λόγω φόρο σαν ένα τρόπο να περιορίσει την κερδοσκοπία, ειδικά σε μία στιγμή που οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. προσπαθούν να βρουν κεφάλαια για να μειώσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα.
Για όποιον λόγο και να χρησιμοποιηθούν πάντως τα χρήματα αυτά η ιδέα της Ευρώπης θα πρέπει να έχει την ανάλογη ισχυρή πολιτική υποστήριξη των «20» με αυτή που είχε το αμφιλεγόμενο ζήτημα της μείωσης των τραπεζικών απολαβών στη Σύνοδο Κορυφής του περασμένου Σεπτεμβρίου στο Pittsburgh.
Στους κόλπους του G20 έχουν ακουστεί και φωνές για την επιβολή ενός παγκόσμιου τραπεζικού φόρου που θα επιβάλει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο Καναδάς, γνωστός πολέμιος της τραπεζικής εισφοράς, αντιτάχθηκε στην επιβολή του προτεινόμενου φόρου για τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη σχολιάσει το πλάνο μέχρι στιγμής, ωστόσο απέρριψαν την ιδέα όταν πρωτοπαρουσιάστηκε από τον τότε πρωθυπουργό της Μ. Βρετανίας Gordon Brown στη σύνοδο του G20 στη Σκωτία.
Πάντως σύμφωνα με εκτιμήσεις δεν είναι ο καλύτερος τρόπος να κάνει τον τραπεζικό κλάδο να καλύψει το κόστος μελλοντικών κρίσεων ή να περιορίσει τα τρωτά σημεία. Επιπλέον υπάρχει διάχυτη ανησυχία ότι το κόστος ενός τέτοιου φόρου θα επιβαρύνει στους πελάτες και ότι δεν στοχεύει απολύτως στα είδη των συναλλαγών με το μεγαλύτερο ρίσκο.
Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι δεν θα είναι εύκολο να κερδίσει την στήριξη των αναδυόμενων χωρών ένας φόρος επί των χρηματοοικονομικών συναλλαγών που θα χρηματοδοτήσει τις προσπάθειες περιορισμού της κλιματικής αλλαγής, από τη στιγμή που η σύνοδος της Κοπεγχάγης απέτυχε να καταλήξει σε συμφωνία για το ζήτημα κυρίως λόγω των αντιδράσεων των αναδυόμενων χωρών. Επιπλέον, ειδικοί τονίζουν, ότι ένας τέτοιος φόρος μπορεί εύκολα να καταστρατηγηθεί και θα μπορούσε συνεπώς να δημιουργήσει προβλήματα ανταγωνισμού εκτός και αν εφαρμοστεί σε παγκόσμια κλίμακα.
Πάντως ακόμα και αν η ΕΕ δεν πείσει τους εταίρους της στην Ομάδα των 20 είναι αποφασισμένη να προχωρήσει μόνη της εφόσον στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο οι ηγέτες των 27 συμφώνησαν στην επιβολή φόρου επί των τραπεζών που δραστηριοποιούνται στην Ένωση, ακόμα και αν η ιδέα δεν υιοθετηθεί από τους G20. Εμείς αυτό που έχουμε να πούμε είναι ότι καιρός ήταν να δούμε μία πραγματικά Ενωμένη και ισχυρή Ευρώπη έστω και σε ένα μόνο θέμα!
